0–6 yaş dövrünün “qızıl dövr” adlandırılması təsadüfi deyil. Bu illər uşağın həyatında həm bioloji, həm də psixoloji baxımdan ən sürətli inkişafın baş verdiyi, beynin ən çevik və öyrənməyə ən açıq olduğu vaxtlardır. Mütəxəssislər bu mərhələni insan ömründə bir daha təkrarlanmayan bir fürsət pəncərəsi kimi qiymətləndirirlər. Çünki uşağın gələcəkdəki öyrənmə qabiliyyəti, sosial davranışları, emosional dayanıqlığı və hətta şəxsiyyətinin əsas strukturu məhz bu illərdə formalaşır.
Bu yaş aralığında beyin hər saniyə minlərlə yeni sinaptik əlaqə yaradır. Körpə hər toxunuşu, hər səsi, hər üzü, hər oyunu, hər hissi və hər qarşılıqlılığı beyində işləyərək öz dünyagörüşünü qurur. Beynin bu qədər sürətlə “məlumat toplaması” ona çevik düşünmə, dil qazanma, sosial bacarıqları inkişaf etdirmə və emosional reaksiyaları formalaşdırmaq imkanı verir. Məhz buna görə də erkən uşaqlıq dövründə valideyn və baxıcıların verdiyi hər mesaj uşağın gələcək həyatına birbaşa təsir edir.
Bu dövr həm də uşağın duyğu dünyasının formalaşdığı mərhələdir. Uşaq ana-ata və ya əsas baxıcı ilə güvənli bağ qurarsa, gələcək həyatda stresslə daha sağlam mübarizə aparmağı, münasibətlərdə daha sabit davranmağı və özünə güvənməyi öyrənir. Əksinə, sevgisiz və ya qeyri-sabit mühitdə böyüyən uşaq emosional çətinliklərə daha tez meyilli olur. Yəni sevgi, anlayış, qulaq asmaq və uşaqla keyfiyyətli vaxt keçirmək bu dövrdə təkcə xoş anlar yaratmır – həm də onun emosional sağlamlığının sütunlarını qurur.
Motor bacarıqların inkişafı da qızıl dövrün mühüm hissəsidir. Sürünmə, yerimə, qaçma, tutma, incə motor məşqləri və oyun fəaliyyətləri yalnız fiziki deyil, həm də zehni inkişafı sürətləndirir. Uşaq hərəkət etdikcə beyni yeni əlaqələr yaradır və bu proses onun həm düşünmə, həm dil, həm də problem həll etmə bacarıqlarına böyük təsir göstərir. Oyunun özü isə erkən uşaqlığın ən güclü öyrənmə vasitəsidir. Uşaq oynayaraq qaydaları, səbəb-nəticə əlaqələrini, paylaşmağı, emosiyalarını idarə etməyi və sosial münasibətləri təcrübə edir.
Dil inkişafı da məhz bu dövrdə ən sürətli mərhələsinə çatır. Uşaqlar 0–6 yaş arasında eşitdikləri hər sözü, tonlamanı, ritmi və ifadəni qeyd edir və dil anbarını sürətlə genişləndirirlər. Valideynin danışıq tərzi, uşağa kitab oxuma, gündəlik dialoqlar və oyun içində ünsiyyət dil inkişafının əsas hərəkətverici qüvvələridir.
Nəticə etibarilə, 0–6 yaş dövrü uşağın həyatının bünövrəsinin qoyulduğu ən həssas mərhələdir. Bu illərdə uşağa verilən sevgi, diqqət, oyun imkanları, təhlükəsiz mühit və inkişafı dəstəkləyən davranışlar onun gələcək həyat yolunu formalaşdırır. Bu qızıl dövrü düzgün dəyərləndirmək, uşağın həm bugünkü xoşbəxtliyini, həm də sabahkı sağlam və güclü şəxsiyyət kimi formalaşmasını təmin edir.