Valideyn olmaq həyatın ən məsuliyyətli, eyni zamanda ən incə rollerindən biridir. Hər ana-ata övladı üçün ən yaxşısını istəyir, hər addımını sevgi ilə atır. Amma bəzən məhz bu sevgi bizi yanlış qərarlara aparır — niyyət yaxşıdır, amma nəticə uşağın inkişafına zərər verə bilir. Bunun fərqinə varmaq isə həm uşağa, həm də valideynə rahatlıq gətirir.
1. Hər istəyini dərhal yerinə yetirmək
Uşaq narahat olmasın deyə onun bütün arzularını anında qarşılamaq sanki sevginin göstəricisi kimi görünə bilər. Amma bu, uşağın səbir, gözləmə və özünü tənzimləmə bacarığının formalaşmasına mane olur.
Sevgi sərhədlərlə daha sağlamdır.
2. Uşaq yerinə qərar vermək
“Hələ kiçikdir, özü bilə bilməz” düşüncəsi uşağın özünə inamını zəiflədir. Kiçik seçimləri belə ona buraxmaq — məsələn, hansı oyuncağı seçməsi, hansı rəngi sevməsi — ona dəyərli olduğunu hiss etdirir.
3. Emosiyaları “susdurmaq”
“Qorxma”, “ağlama”, “bir şey olmadı” kimi cümlələr yaxşı niyyətlə deyilir. Amma uşaq öz emosiyasının inkar edildiyini hiss edir. Onu dinləmək, “Səni başa düşürəm, çətin hiss edirsən” demək isə həm münasibəti, həm də psixoloji sağlamlığı gücləndirir.
4. Hər addımına həddindən artıq müdaxilə
Uşaq oynayır, hərəkət edir, sınayır… Valideyn isə “yıxılarsan”, “çirk olacaq”, “qırarsan” deyərək daim müdaxilə edir. Bu, uşağın təcrübə yığmasına mane olur və cəsarətini azaldır.
Kiçik risklər inkişafın təbii hissəsidir.
5. Daim müqayisə etmək
“Bax, filankəs daha yaxşı yazır”, “O qədər ağıllıdır ki…” kimi müqayisələr uşağa motivasiya vermir, əksinə, özünü dəyərsiz hiss etdirir. Hər uşaq öz inkişaf ritmində böyüyür.
6. Mükəmməllik gözləmək
Valideynin “hər şey düzgün olsun” arzusu uşağın üzərinə ağır təzyiq qoyur. Uşaq səhv etməkdən qorxur, təşəbbüsdən uzaqlaşır. Halbuki səhv — öyrənmənin ən güclü mərhələsidir.
7. Hər problemi valideynin həll etməsi
Dostu ilə mübahisə, oyuncağın qırılması və ya kiçik çətinliklərdə dərhal müdaxilə etmək uşağın problem həll etmə bacarığını zəiflədir. Bəzən arxa planda dayanıb, onun necə davranacağını müşahidə etmək daha faydalıdır.
Valideynlik səhvsiz bir yol deyil. Əsas odur ki, səhvi görməkdən çəkinməyək və dəyişməyə açıq olaq. Uşaqlar sevgi ilə böyüyür, amma sevgi mütləq sərhəd, dinləmə və anlayışla birlikdə olmalıdır. Kiçik düzəlişlər böyük rahatlıqlar gətirir — həm valideynə, həm də uşağa.