“Yenə inad edir!” — bu ifadəni deməyən valideyn yoxdur. Amma bəlkə də hər “yox” deyən uşaq, öz “bəli”sini tapmağa çalışır.
İnadkarlıq uşağın şəxsiyyətinin ilk cizgilərini çəkdiyi bir mərhələdir. Onu “pis davranış” kimi yox, “özünə güvən siqnalı” kimi oxumaq lazımdır.
🌱 İnadkarlığın kökü haradan gəlir?
Uşaq təxminən 2 yaşdan etibarən “mən kiməm?” sualını duymağa başlayır. O, artıq sadəcə valideynin idarə etdiyi bir varlıq deyil, öz seçimi olan bir insandır.
Bu mərhələdə “özüm istəyirəm”, “özüm geyinəcəm”, “özüm edəcəm” kimi cümlələr sadəcə davranış deyil — müstəqillik məşqidir.
💡 Uşağın inadkarlığı nəyi göstərir?
1. Özünüifadə ehtiyacı
Uşaq “yox” deyəndə bəzən sadəcə duyulmaq, fikrinin önəmli olduğunu hiss etmək istəyir. Əgər hər dəfə onun fikri susdurularsa, bir müddət sonra ya daha çox qışqıracaq, ya da tam susacaq.
2. İradənin inkişafı
İnad, qərar vermə bacarığının ilkin halıdır. Uşaq “mən istəmirəm” deyərək, bir növ, öz seçimlərinə sahib çıxmağı öyrənir. Bu, gələcəkdə “yox demə” bacarığını formalaşdırır — bu isə həm psixoloji, həm sosial baxımdan çox dəyərlidir.
3. Güvən sınağı
Uşaq sanki valideynə sual verir: “Mən bu qədər çətin olanda da məni sevirsənmi?”
Valideyn bu sualın cavabını səbrlə və anlayışla versə, uşaqda emosional təhlükəsizlik yaranır.
🫶 Valideyn nə etməlidir?
🔸 “Yox”a “nəyə görə?” ilə cavab ver.
Uşağın “yox”u bəzən sadəcə anlaşılmaq istəyidir. “Niyə belə düşünürsən?” demək onun duyğularını ciddiyə almaq deməkdir.
🔸 Sərhəd qoy, amma səs tonunla deyil, münasibətinlə.
Sakit və ardıcıl sərhədlər uşağa güvən verir. Qışqırmaq deyil, izah etmək davranışa yön verir.
🔸 Seçim imkanı ver.
“Bu paltarı geyinməyəcəksən!” əvəzinə “qırmızı yoxsa göy paltarı geyinmək istəyirsən?” demək həm inadı yumşaldır, həm də uşağın qərarvermə bacarığını inkişaf etdirir.
🔸 Özünü itirmə.
Uşaq sənin duyğularını çox incə hiss edir. Sakit qalmaq, uşaq üçün “emosional model” yaradır.
Uşağın inadkarlığı səni çaşdıra bilər, amma unutma — bu, onun böyüməsinin ən sağlam sübutudur.
İnadı qırmaq yox, doğru istiqamətləndirmək lazımdır. Çünki bugünkü “özüm istəyirəm” sabahın öz ayağı üzərində dayanan insanı olacaq.