Uşaqlar doğulduqları andan etibarən ətraf mühiti kəşf etməyə başlayırlar. Amma bu kəşf yalnız bir şərtlə mümkündür: özlərini güvəndə hiss etdiklərində. Uşaq nə zaman qorxmadan danışa, hisslərini ifadə edə, səhv edə, öyrənə, düşə və yenidən qalxa bilər? – yalnız təhlükəsiz emosional mühitdə.
Təhlükə deyərkən yalnız fiziki təhlükəni nəzərdə tutmuruq. Uşaq üçün təhlükə bəzən bağırmaq, qəzəblə baxmaq, rədd edilmək, lağa qoyulmaq, daim müqayisə olunmaq, ya da daim “düzgün olmalısan” təzyiqidir. Bu cür mühitdə uşaq inkişaf etmir – sadəcə qorunmağa çalışır.
Əgər bir uşaq özünü qorxusuz və təzyiqsiz hiss edirsə, o zaman:
– Sual verməkdən çəkinməz, çünki cavab alsa da, almasın da, danlanmayacağını bilər.
– Səhv etməyə cəsarət edər, çünki bu səhv ona dərs olacaq, tənqid yox.
– Yaradıcılığını ifadə edər, çünki gülməyəcəklər, alqışlayacaqlar.
– Hisslərini paylaşar, çünki susmaq məcburiyyətində olmadığını hiss edər.
– Özünü olduğu kimi qəbul edər, çünki başqasına çevrilmək məcburiyyətində olmadığını anlayar.
Uşaq inkişaf etdikcə bacarıqları artır, amma yalnız emosional təhlükəsizlik olanda bu bacarıqlar çiçəklənir. Əks halda, o uşaq yalnız “valideynin gözündə yaxşı olmaq üçün” yaşayır, özü kimi yox.
Valideynin və ya tərbiyəçinin gözündə “kafi” olmaq üçün yaşayan uşaq daim özünü yoxlayar, içindəki duyğulara yox, çöldə gözlənən rola uyğunlaşmağa çalışar. Nəticədə o uşaq “kimin üçünsə yaxşı”, amma özü üçün yad biri halına gələ bilər.
Əsl güc, uşağın içindən gəlir. Amma o güc ancaq sevgiylə qorunan, azad, təhlükəsiz bir yerdə boy verə bilər. Əgər uşaq “danlanmayacam”, “məni rədd etməyəcəklər”, “səhv etsəm də seviləcəm” deyə düşünə bilirsə – artıq o uşaq düşüncələrinin arxasınca qaçmaqdan qorxmaz.
Bir uşaq özünü təhlükədə hiss etmədikdə – rəqs edir, oxuyur, yaradır, hisslərini paylaşır, bağ qurur, sevir və daha da böyüyür.
Sevgi, qulaq asmaq və qəbul edilmək – uşağın ən böyük güc qaynaqlarıdır.
Valideyn olaraq biz onların güclənmək üçün sığınacaqları, düşmək üçün yumuşaq yerləri, qalxmaq üçün ilhamları olmalıyıq.
Uşaqlar yalnız güvəndə olduqları yerdə parlayarlar.
Və o parıltını qorumaq – bizim ən vacib vəzifəmizdir. ✨