Uşağın zehni bir toxum kimidir. Onu düzgün mühitdə, düzgün vərdişlərlə bəslədikcə, bu toxum təkcə böyümür – çiçəkləyir, meyvə verir, özünəməxsus düşüncə tərzi formalaşdırır. Valideyn olaraq biz hər gün verdiyimiz seçimlərlə bu inkişafın ya dəstəkçisi, ya da təsadüfi müşahidəçisi oluruq.
📚 1. Sual verməyə təşviq edin – cavab verməyə tələsməyin
Uşağın beynində hər sual bir “qapı”dır. Biz o suallara “tez cavab” verəndə, o qapılar sadəcə bizim əlimizlə açılır. Amma əgər “Səncə necə ola bilər?” və ya “Gəl birgə düşünək” desək, uşaq öz beynini işlətməyə başlayır.
Qoy suallar başlasın, cavablar bir az gözləsin!
🎨 2. Yaradıcılığa yer ayırın
Yaradıcılıq sadəcə şəkil çəkmək, plastilinlə oynamaq deyil. Bu, uşağın fərqli düşünmək bacarığıdır. Gündə 15 dəqiqəlik “nə istəsən et” vaxtı – yazmaq, qurmaq, kəsmək, heykəl düzəltmək – beynin yaradıcı hissəsini gücləndirir. Nəticə gözəl bir əl işi yox, yaradıcı düşüncəyə açılan qapıdır.
📖 3. Birlikdə kitab oxuyun, amma klassik şəkildə yox
Kitabı uşaqla birlikdə oxuyarkən sadəcə cümlələri deyil, hissləri, səsi, xarakterləri də danışdırın. Obrazlara səslər verin, hadisələrdən sonra sual verin:
“Əgər sən olsaydın, nə edərdin?”
Bu, sadəcə hekayə deyil – tənqidi və empatik düşüncə məşqidir.
🧩 4. Hər gün kiçik bir “tapmaca anı” olsun
Zəka oyunları uşaq beyninin ən sevdiyi məşğuliyyətlərdən biridir. Hər gün bir tapmaca, kod, həndəsi şəkil, fərqləri tapma oyunu və ya qısa məntiq sualı uşağın analitik düşüncə bacarığını inkişaf etdirir. Əsas odur ki, bu “məcbur” yox, əyləncəli olsun.
🌿 5. Təbiətlə tanışlıq – açıq havada öyrənmə
Hər gün təbiətdən bir şey kəşf edin. Bir yarpağın damarcığına baxmaq, qarışqaları izləmək, buludların formasını təxmin etmək – bunlar sadədir, amma uşaq beynində müşahidə, səbəb-nəticə və təxəyyül gücünü oyadır. Həm də bağırsaqdan beyinə gedən sağlamlıq dəhlizini açır.
💬 6. Günün sonunda “danışma vaxtı” təyin edin
Sonda uşağınızla “bu gün nə öyrəndik?”, “ən sevdiyin an nə oldu?”, “nəyə təəccübləndin?” kimi suallar verin. Bu, yaddaşı, nitqi və duyğuları işlədən beyin yığımıdır. Düşünən uşaq, inkişaf edən uşaqdır.
Uşağın zəka inkişafı möhtəşəm alətlər və bahalı kurslarla deyil, sizinlə keçirdiyi gündəlik anlarla formalaşır. Əgər siz maraqlısınızsa, o da maraqlanacaq. Əgər siz soruşursunuzsa, o da düşünəcək. Zəkanı oyatmaq üçün ən güclü vasitə – valideynin varlığı və marağıdır.
Unutmayın: Köhnə alətlə də möhtəşəm musiqi çalmaq olar – əsas onu necə istifadə etdiyindir.