Uşaqlar həyatlarının ilk illərində psixoloji və emosional baxımdan formalaşırlar. Bu dövrdə onların ətraf mühitdən aldıqları təsirlər gələcək inkişaflarına birbaşa təsir edir. Valideynlər işdə olduğu zaman uşağa baxan dayə də, bu inkişafda mühüm rol oynayır. Bəs dayənin uşağın psixologiyasına təsiri nə qədər əhəmiyyətlidir və valideynlər nəyi nəzərə almalıdırlar?
1. Emosional Təhlükəsizlik və Güvən
Uşaq üçün dayə, valideynlərindən sonra ən çox ünsiyyətdə olduğu şəxsdir. Onun mehriban və qayğıkeş olması uşağın emosional təhlükəsizlik hissini gücləndirir. Sevgi və diqqət görən uşaq özünü daha rahat və güvənli hiss edir, bu da, onun özünəinamını artırır. Əks halda, laqeyd və ya kobud davranış uşağın gələcək münasibətlərində problemlərə səbəb ola bilər.
2. Sosial Bacarıqların İnkişafı
Dayə ilə vaxt keçirən uşaqlar ünsiyyət bacarıqlarını inkişaf etdirirlər. Uşağın nitq inkişafına dayənin onunla danışma tərzi, istifadə etdiyi sözlər və ünsiyyət üsulları təsir göstərir. Həmçinin, uşağa qaydaları öyrətmək, empatiya hissini inkişaf etdirmək və sosial münasibətləri formalaşdırmaq baxımından dayənin davranışları əhəmiyyətlidir.
3. İntellektual İnkişaf və Yaradıcılıq
Dayənin uşağa necə vaxt ayırdığı, onunla hansı oyunları oynadığı və hansı bilikləri paylaşdığı uşağın intellektual inkişafına təsir edir. Mütaliə, riyazi və məntiqi oyunlar, yaradıcılıq fəaliyyətləri (rəsm, hekayə danışmaq, musiqi) uşağın idrak qabiliyyətini artırır.
4. Emosional Nəzarət və Stresslə Mübarizə
Dayənin davranışı uşağa emosional nəzarəti öyrənməkdə kömək edə bilər. Sakit və səbirli dayə uşağın emosiyalarını idarə etməyi öyrənməsinə təsir edir. Əksinə, əsəbi və səbirsiz dayə uşağa mənfi təsir edə bilər, bu da onun aqressiv və ya narahat olmasına səbəb ola bilər.
5. Dayə Seçərkən Nələrə Diqqət Etməli?
- Mehriban, qayğıkeş və səbirli olması
- Uşağın emosional və psixoloji ehtiyaclarını başa düşməsi
- Təhsil və oyun balansını qoruması
- Valideynlərlə müntəzəm ünsiyyətdə olması
- Sabit və etibarlı şəxs olması
Uşağın psixoloji inkişafı üçün dayənin seçimi çox vacibdir. Doğru dayə uşağın emosional və sosial bacarıqlarını inkişaf etdirə, ona sevgi və təhlükəsizlik hissi verə bilər. Buna görə də valideynlər dayə seçərkən diqqətli olmalı və uşağın inkişafına ən yaxşı töhfəni verəcək şəxsə üstünlük verməlidirlər.