Uşaqların beynində və ruhunda sözlər çox dərin izlər buraxır. Kiçik yaşlarda eşitdikləri ifadələr, valideynlərin niyyətindən asılı olmayaraq, onların özünü dəyərsiz, qorxulu və ya günahkar hiss etməsinə səbəb ola bilər. Əslində, bu cür sözlər uşağın gələcək emosional və sosial inkişafına təsir edir, özünə inamını azalda, qısqanclıq və qorxu hissini gücləndirə bilər.
Məsələn, tez-tez eşidilən “Niyə belə ağıllı deyilsən?” və ya “Bunu sən heç bacara bilməzsən” kimi sözlər uşağın öz bacarıqlarına inamını sarsıdır. Uşaq bu ifadələri öz potensialına qarşı bir məhdudiyyət kimi qəbul edir və yeni şeyləri sınamaqdan çəkinə bilər.
“Dayan, ağlamağı burax!” və ya “Bu qədər əsəb olma!” kimi ifadələr də uşağın emosiyalarını rədd edir. Uşaq ağlayanda və ya əsəbləndikdə valideynin bu cür reaksiya verməsi onun hisslərinin təbii və qəbul olunmuş olmadığını hiss etdirir. Bu da zamanla duyğularını gizlətməsinə, problemlərini içində saxlamasına və özünü ifadə etməkdə çətinlik çəkməsinə gətirib çıxara bilər.
“Başqaları səndən yaxşıdır” və ya “Niyə o qədər pis davrandın?” kimi müqayisələr və tənqidlər də uşağın özünü başqaları ilə müqayisə etməsinə, yetərsiz və rəqabətli bir dünyada olduğunu düşünməsinə səbəb olur. Bu hisslər qısqanclıq, özünü kiçik görmə və narahatlıq yarada bilər.
Uşaqlar üçün ən zərərli sözlərdən biri də “Səni sevmirəm” və ya “Səninlə məyus oldum” kimi ifadələrdir. Onlar bu sözləri tam olaraq qəbul edir və sevgi ilə dəyər arasındakı əlaqəni yanlış anlamağa başlayır. Bu, uşağın özünü dəyərsiz və sevgi layiq olmayan biri kimi hiss etməsinə səbəb ola bilər.
Əsas məsələ, valideynlərin niyyətindən çox, uşağın bu sözləri necə qəbul etdiyidir. Hər zaman anlayışlı, sakit və sevgi dolu bir dildə danışmaq, tənqid əvəzinə yönləndirmə vermək və hissləri qəbul etmək uşağın ruhunda sağlam bir iz qoyur. Uşaqların özünü ifadə etməsi və duyğularını tanıması üçün yaradılan təhlükəsiz mühit, gələcəkdə onların emosional zəkanın və özünə inamın möhkəm təməllərini formalaşdırır.
Uşağa verilən hər söz bir toxunuş kimidir – bəzisi onu gücləndirir, bəzisi isə yaralayır. Valideynlərin diqqətli olması və söz seçiminə fikir verməsi, uşağın ruhunda dərin və müsbət izlər buraxır.