Uşaq ilk dəfə oyuncaq bir əşyanı əlinə alanda, əslində sadəcə oynamaqla kifayətlənmir — dünya ilə tanış olmağa başlayır. Valideyn üçün sadə görünən bir topu yuvarlamaq, taxta parçalarını üst-üstə yığmaq, qaşığı yerə atmaq kimi davranışlar uşağın beynində böyük bir inşa prosesinin hissəsidir. Oyun, balacanın həm özünü, həm də ətrafını anlamaq üçün istifadə etdiyi ən təbii və ən təsirli vasitədir.
Erkən yaşlarda beynin sürətlə inkişaf etdiyini nəzərə alsaq, oyunun yalnız əyləncə yox, bir növ “iç təlim” olduğunu görərik. Uşaq oyunda fikir yürüdür, təcrübə edir, nəticə çıxarır və idrak bacarıqları formalaşır. Bir tikəni yerə düşürüb səsini dinləməsi, bir qutunun içində nə olduğunu təxmin etməsi və ya rəngləri yan-yana düzməsi, onun düşünmə mexanizmini gücləndirir. Oyun həm də dil bacarıqlarını formalaşdırır — uşaq öz-özünə danışır, səsləri imitasiyə edir, gördüklərini şərh etməyə çalışır və hər dəfə bir az daha ifadə etməyi öyrənir.
Sosial inkişaf da oyunun ən güclü tərəflərindən biridir. Uşaq paylaşmağı, gözləməyi, uduzmağı, yenidən cəhd etməyi məhz oyun zamanı öyrənir. İki uşaq eyni oyuncağı istəyəndə başlayan kiçik mübahisələr belə, gələcəkdə münasibət qurma bacarıqlarına təməl yaradır. Bu, balacaların öz emosiyalarını tanımasına, tənzimləməsinə və başqalarını anlamasına kömək edən ən təhlükəsiz məşq meydanıdır.
Hərəkət bacarıqları da oyunun içində güclənir. Uşağın qaçması, tullaması, blokları yığması, rəsm çəkməsi onun həm ümumi motorikasını, həm də barmaq-hərəkət koordinasiyasını inkişaf etdirir. Bütün bunlar gələcəkdə yazı yazmaq, özünə xidmət bacarıqlarını qazanmaq və gündəlik fəaliyyətləri sərbəst yerinə yetirmək üçün möhkəm baza yaradır.
Nəticə olaraq, oyun uşağın həyatında "boş zaman" deyil, əslində onun işidir. Uşağın oynamasına imkan yaratmaq, ona seçim azadlığı vermək və bəzən sadəcə yanında sakitcə oturub onu müşahidə etmək, valideynin edə biləcəyi ən qiymətli inkişaf dəstəyidir. Çünki uşaq oynadıqca böyüyür, böyüdükcə də dünyanı daha inamla kəşf edir. 🌼