Valideynlərin ən çox qarışıq hiss yaşadığı anlardan biri, uşağın “heç bir şey yoxmuş kimi” ağlamağa başlamasıdır. Əlində sevdiyi oyuncağı var, yeməyi yeyib, altı təmizdir, xəstəlik də yoxdur… Bəs niyə ağlayır? Bu sual hər ananı və atanı narahat edir. Əslində isə “səbəbsiz ağlamaq” deyilən bir şey yoxdur — sadəcə səbəb hələ görünmür.
Körpələr və kiçik yaşlı uşaqlar hələ daxili hisslərini ifadə etmək üçün kifayət qədər dil bacarığına sahib olmurlar. Onlar narahatlığı, yorğunluğu, hətta həyəcanı belə sözlə deyil, ağlama ilə bildirirlər.
Bir valideyn olaraq bunu bilmək rahatlıq gətirir: uşaq ağlayaraq sizi “çağırır”, yəni sizə ehtiyac duyduğunu göstərir.
Bəzən uşaq çox gümrah görünür, amma beynindəki stimullar artıq həddini aşmış olur. Oyuncaqlar, səslər, insanlar, ekran… Bunların hamısı kiçik bir beynə çox gəlir.
Yorulan uşaq sakitləşmək əvəzinə əsəbiləşir və ani ağlamaya keçir. Bu, onların öz-özünə tənzimləmə bacarığının hələ tam inkişaf etmədiyinin göstəricisidir.
Uşaqlar üçün yeni bir mühitə girmək, qonaq getmək, uzun müddət oyun meydançasında olmaq belə emosional yüklənmə yaradır. Onlar bunu dərk etməsələr də, bədənləri reaksiya verir.
Nəticə çox vaxt yersiz görünən ağlama olur.
Bəzən uşaq heç nəyə ehtiyacı olmadığı halda ağlayır, çünki sadəcə qucağa, diqqətə, toxunulmağa, yanında bir böyüyün olmasına ehtiyacı var.
Bu, kapriz deyil — bağlılıq ehtiyacının təbii formasidir. Uşağın yanında olmaq, onu qucaqlamaq və sakit səslə danışmaq çox vaxt möcüzə təsiri yaradır.
Diş çıxarma dövrü, yüngül qaz sancıları, bir az soyuqlamaq, hətta sadəcə həddindən artıq toxluq belə uşaqda emosional partlayışa səbəb ola bilər.
Bədənindəki hər narahatlıq hissi, onun üçün çox güclü və izaholunmazdır. Ağlama bu duyğunu “boşaltma” vasitəsidir.
Uşağı susturmaq deyil, onu anlamaq hədəf olmalıdır. Bu zaman nə etmək rahatlıq gətirir:
Sakit səslə “Səni başa düşürəm, çətindir” demək
Yaxın olmaq, qucaqlamaq və ya sadəcə yanında dayanmaq
Stimulu azaltmaq: səsləri, ekranı, oyuncaqları
Uşağın ritminə uyğun qısa fasilə vermək
Gündəlik rutini qorumaq (yuxu – yemək – oyun balansı)
Bunlar həm uşağın, həm də valideynin rahatlamasına kömək edir.
“Səbəbsiz ağlamaq” əslində uşağın iç dünyasından gələn bir siqnaldır. Körpə duyğularını idarə etməyi öyrənir və bu prosesdə valideynin anlayışlı münasibəti ən güclü dəstəkdir.
Uşağı dinləmək, hissini qəbul etmək və yanlarında olduğumuzu göstərmək onların özünü təhlükəsiz hiss etməsini təmin edir. Təhlükəsizlik hissi isə sakitliyin başlanğıcıdır.