“Qucağa öyrəşəcək”, “nazlı olacaq”, “hər dəfə ağlayanda qaçmaq olmaz” — bu cür ifadələr bir çox valideynin qulağında səslənən tanış cümlələrdir. Amma gəlin bir anlıq bu düşüncələri kənara qoyub, körpəlik dövrünü uşaq gözüylə görməyə çalışaq. Bir körpənin dünyasında sözlər yoxdur, amma ehtiyaclar çoxdur. Və bu ehtiyacların dili sadədir: ağlamaq. O acanda da, qorxanda da, sadəcə qucağa ehtiyac duyanda da eyni siqnalı verir — “məni duyun”.
Ağlamaq, körpənin ilk ünsiyyət formasıdır. O danışa bilməz, amma bədəni bir şeyin yolunda olmadığını hiss etdikdə ağlayaraq reaksiya verir. Biz isə bu siqnalı ya anlayırıq, ya da susmağını gözləyirik. Bəs cavab vermək nə deməkdir? Bu, sadəcə qucağa almaq, gözünə baxmaq, "buradayam" deməkdir. Bu cavablar körpənin beynində “təhlükədəyəm” yox, “güvəndəyəm” mesajını kodlayır. Və bu kodlar gələcək şəxsiyyətinin dərin qatlarına işləyir.
Tədqiqatlar göstərir ki, ehtiyaclarına cavab verilən körpələrin beyinlərində stress hormonları daha aşağı səviyyədə olur. Onlar özlərini tərk edilmiş hiss etmirlər, çünki ağladıqları zaman biri gəlir. Əksinə, cavabsız qalan körpələr zamanla öyrənir ki, “məni duyan yoxdur”, və bu, onların gələcək münasibətlərində, özgüvənlərində dərin izlər buraxa bilər.
Bəzən düşünürük ki, uşaq nə qədər çox qucaqda qalarsa, bir o qədər çətinləşər. Amma qucaqlamaq, diqqət göstərmək, səssizcə yanında olmaq korlamaq deyil — bağ qurmaqdır. Körpə, bağlandığı şəxslə emosional təhlükəsizlik qurduqda daha sakit, daha güvənli böyüyür. Bu, həm onun sosial inkişafına, həm də psixoloji rifahına müsbət təsir edir.
Əslində körpə ilk illərdə “ağlayanda kimsə gəlir” təcrübəsini yaşadıqda içində “dünya güvənilirdir” inancı formalaşır. Bu inanc, onun gələcəkdə özünü ifadə edə bilməsi, insanlara bağlana bilməsi və özünə inam qazanması üçün bünövrə rolunu oynayır. Əgər bu dövrdə onun ehtiyacları cavabsız qalarsa, o zaman uşaq öz hisslərini sıxışdırmağı, susmağı və ehtiyacını gizlətməyi öyrənə bilər.
Yəni, sadə bir sualın arxasında əslində böyük bir cavab dayanır: Ağlayan körpəyə cavab vermək onu korlamır, əksinə, sağlam, güvənli, emosional cəhətdən tarazlı bir insanın təməllərini qoyur. Körpəyə qucaq açmaq, onu anlamaq və sakitləşdirmək bir zəiflik deyil — bu, valideynlik instinktinin ən gözəl formasıdır. Unutma: Sevgi heç bir uşağı korlamaz. Amma duyulmamaq, cavabsız qalmaq çox şeyi içində sındıra bilər.