
Valideyn olmaq həm sevgi, həm məsuliyyət, həm də qayğıkeşlik deməkdir. Amma hər şeyin “çoxu” olduğu kimi, həddindən artıq müdaxilə də uşağın inkişafına mənfi təsir edə bilər. Məhz burada “sağlam sərhəd” anlayışı ortaya çıxır. Sağlam sərhəd — valideyn və uşaq arasında sevgi və hörmət üzərində qurulan, uşağın həm güvəndə, həm də müstəqil hiss etdiyi emosional məsafədir.
Bəs sağlam sərhəd nədir, haradan başlayır və valideyn olaraq biz nələrə diqqət etməliyik?
🟣 1. Sağlam Sərhəd Nə Deməkdir?
Sağlam sərhəd valideynin uşağa nəzarət etməsi deyil, ona düzgün istiqamət göstərərək müstəqil fərd kimi inkişafına dəstək verməsidir. Bu sərhəd, uşağın fikirlərinə hörmət etmək, fərdi məkanını qorumaq, duyğularını tanımaq və öz söz haqqını əldə etməsinə imkan yaratmaqdır.
Valideyn uşağa həm yaxın olur, həm də onun şəxsiyyətinə nüfuz etmədən təhlükəsiz sahə yaradır.
🟣 2. Sərhəd Hansı Hallarda Pozulur?
– Hər şeyə qarışmaq, uşaq nə hiss edir, necə davranırsa daim müdaxilə etmək;
– **“Mən sənin üçün hər şeyi bilirəm” yanaşması ilə uşağın öz fikirlərini rədd etmək;
– Daimi nəzarət və təzyiq hiss etdirmək, uşağın öz seçim haqqını əlindən almaq;
– Fiziki və emosional sərhədlərə hörmətsizlik, məsələn, uşağın otağına xəbərsiz daxil olmaq, duyğularını kiçiltmək.
Bu hallar uzun müddət davam edərsə, uşaq ya çəkilmiş, güvənsiz və qorxu dolu, ya da həddindən artıq üsyankar və inadcıl ola bilər.
🟣 3. Sağlam Sərhəd Uşağa Nə Verir?
– Özünü ifadə etmə bacarığı;
– Sağlam özünə güvən və sosial bacarıqlar;
– Emosional dayanıqlıq;
– Hər vəziyyətdə “yox” deyə bilmə bacarığı;
– Daha sağlam ailə münasibətləri.
Uşaq hiss edir ki, sevgi nəzarət demək deyil. Sevgi, hörmət və anlayışla yanaşmaqdır.
🟣 4. Valideynlər Sağlam Sərhədi Necə Qoruya Bilər?
✅ Uşağın şəxsiyyətinə hörmət edin;
✅ Sual verin, dinləyin və fikir bildirməsinə icazə verin;
✅ Onunla razılaşmadığınız zaman belə sakit və izahlı münasibət qurun;
✅ Uşağa öz problemlərini özü həll etmək üçün dəstək verin, hər şeyi həll etməyin;
✅ Öz sərhədlərinizi də qoruyun — valideyn də istirahət etməli, şəxsi zaman ayırmalıdır.
Valideyn olmaq uşağın bütün həyatına müdaxilə etmək deyil, onu sevgiylə müşahidə etmək və hörmətlə yönləndirməkdir. Sağlam sərhəd uşağa azadlıqla yanaşı, güvənli mühit verir. Nəzarət etmədən sevmək, təzyiq göstərmədən yönləndirmək, sərhəd qoyaraq yaxın olmaq hər uşağın haqqıdır.
Unutmayaq: sevgi azadlıqla birlikdə ən güclü tərbiyə üsuludur.