Bəzən bir yalan – qorxudan, bəzən isə sadəcə təxəyyüldən doğar...
Valideyn olaraq uşağımızın yalan danışdığını görəndə ilk hiss etdiyimiz şey təəssüf, narahatlıq, bəzən də qəzəb ola bilər. “Görəsən harda səhv etdik?” və ya “Yalançıya çevrilməsin?” kimi suallar beynimizdə dolaşar. Amma gəlin bir anlıq nəfəs alaq və bu suala birgə baxaq:
Uşaq yalan danışırsa, bu həqiqətən pis bir şeydirmi?
👀 Uşaq niyə yalan danışır? – 5 əsas səbəb
Cəza qorxusu:
Ən çox rast gəlinən səbəbdir. Əgər uşaq səhv etdiyində çox sərt reaksiya alırsa, bir müddət sonra qorunmaq üçün həqiqəti gizlədə bilər.
Sevilməmə qorxusu:
Bəzən uşaq düşünür ki, həqiqəti desə, valideyni onu daha az sevəcək. Bu isə sevgiyə bağlılıqla yalan arasında əlaqə yaradır.
Fantaziya və rol oynamaq:
Xüsusilə 3–6 yaş arası uşaqlar "olmasını istədikləri" şeyləri danışaraq reallıq kimi təqdim edə bilər.
Qəhrəman olmaq arzusu:
Məsələn, məktəbdə nələrsə etdiyini uyduraraq özünü “böyük və güclü” göstərməyə çalışa bilər. Bu da öz gücünə inam yaratmaq ehtiyacıdır.
Nümunə görmək:
Əgər uşaq ətrafında böyük insanların yalan danışdığını görürsə (“Get deyin evdə yoxam”), bu davranışı “normal” kimi qəbul edə bilər.
❤️ Yalanla necə davranmalı?
Valideyn olaraq yalanı görməməzlikdən gəlmək olmaz, amma ağır reaksiya vermək də vəziyyəti çətinləşdirə bilər.
Bunun yerinə:
✅ Sakit şəkildə “Doğrusunu desən, birlikdə həll edərik” münasibəti qur.
✅ Həqiqəti danışmağı qorxusuz bir vərdişə çevir.
✅ “Sən niyə belə etdin?” yerinə, “Niyə bunu deməyə ehtiyac hiss etdin?” sualını ver.
✅ Səhvləri cəzalandırmaq yerinə nəticəsini izah et.
Uşağın yalan danışması tərbiyəsiz olduğu üçün yox, hələ duyğularını və davranışlarını idarə etməyi tam öyrənmədiyi üçündür. Bu davranışın içində qorxu, təxəyyül, qəbul görmək arzusu, ya da sadəcə maraq gizlənə bilər.
Əgər biz yalanı təkcə doğru olmayan söz yox, bir mesaj kimi görsək, uşağın bizə nə demək istədiyini daha yaxşı anlayarıq.
Unutma:
Uşaqlar yalanla doğulmaz. Onlar öyrəndiklərini tətbiq edirlər.
Doğrunu da sən öyrədə bilərsən – qorxutmadan, bağ qura-qura. 🌱