Bugünkü uşaqlar ekranlarla dünyaya göz açır. Onlar üçün televizor, telefon, planşet – adi, gündəlik əşyalardır. Amma bu tanışlıq nə qədər erkən olmalıdır? Telefonu uşağa necə təqdim etməliyik ki, həm ondan faydalansın, həm də asılılıq yaranmasın?
📱 Telefon Həmişə Pis Deyil, Amma Həmişə Rəhbər İstəyir
Texnologiya özü-özlüyündə nə pisdir, nə də yaxşı. Mühüm olan – onunla qurulan münasibətdir. Uşaqla telefon arasındakı ilk tanışlıq – onun gələcəkdə texnologiyaya olan münasibətini formalaşdırır.
Bu tanışlıq:Təhlükəsizliklə, Sərhədlərlə, Nəzarətlə müşayiət olunmalıdır.
🧒 Uşaq Telefonla Nə Vaxt Tanış Olmalıdır?
Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının tövsiyəsinə görə: 2 yaşına qədər uşaqlar üçün ekran qadağan olmalıdır.2–5 yaş arası isə gündə maksimum 1 saat, o da valideyn nəzarəti altında icazə verilə bilər.
Əsas məqsəd: əyləndirmək yox, birlikdə öyrənmək olmalıdır.
🎯 Telefonu Tanıtmaq Üçün 5 Ağıllı Yanaşma
1. İlk təqdimat: Obyekt yox, vasitə kimi tanıdın. Telefonun sadəcə əyləncə mənbəyi olmadığını göstərmək vacibdir. Onunla şəkil çəkmək, musiqi dinləmək, nənəyə zəng etmək – uşaq üçün funksional yanaşma formalaşdırır.
2. Nümunə siz olun
Uşaq sizi daim müşahidə edir. Əgər siz hər boş anı telefonda keçirirsinizsə, uşaq üçün bu, “normal” olacaq. Telefonu yığışdırdığınız zamanlar, uşağa yönələn diqqət, onun davranışını formalaşdıracaq.
3. Birlikdə izləmə və şərh etmə
Əgər uşaq video izləyirsə, tək qoymayın. Onunla baxın, sual verin: “Bu nə etdi?”, “Sən olsaydın necə edərdin?” – bu şəkildə interaktiv izləmə, ekran vaxtını öyrədici hala gətirir.
4. Vaxt və məkan sərhədləri
Telefon yataq otağında və ya yemək zamanı olmamalıdır. Uşaq bilməlidir ki, telefonun da müəyyən vaxtları var. Sərhədlər təhlükəsizlik və nizam hissi yaradır.
5. Alternativlər təklif edin
“Telefonu vermirəm” demək əvəzinə, nə təklif etdiyiniz vacibdir. Oyuncaq, kitab, birgə oyun – uşağın diqqətini texnologiyadan real həyata yönəltməyə kömək edəcək.
⚠️ Uşağa Telefonu Erkən və Məhdudiyyətsiz Verməyin Riskləri - Nitq gecikməsi, Yuxu pozuntuları, Emosional həssaslıq və aqressiya. Sosial bacarıqlarda zəiflik, Ekran asılılığı riski. Bu risklər birdən yaranmır. Amma nəzarətsiz və uzunmüddətli istifadə bu nəticələrə gətirib çıxara bilər.
Uşaqla texnologiya arasındakı əlaqə – sizin rəhbərliyinizlə formalaşır. Əgər siz onu balanslı, nəzarətli və məqsədli şəkildə təqdim etsəniz, telefon uşaq üçün faydalı bir alətə çevrilə bilər. Əks halda – təhlükəli bir asılılığa.
Unutmayın: Uşaq təkcə ekrana deyil, sizin baxdığınız şəkildə dünyaya baxır. Telefon onun həyatında olsun, amma həyatın özü yerini itirməsin.