Bəzən sosial şəbəkələrdə videolarda 2 yaşlı uşağın iki, bəzən üç dildə sərbəst danışdığını görüb təəccüblənirik. Bəziləri “dahidir” deyir, digərləri isə “beyni qarışacaq” deyə narahat olur. Bəs əslində necə olur ki, uşaq beyni bu qədər erkən yaşda birdən çox dili qəbul edə bilir?
❗ Uşaq Dil Öyrənərkən Beyində Nə Baş Verir?
0–3 yaş arası dövr – dil öyrənmək üçün “qızıl dövr” sayılır. Bu dövrdə eşitmə, müşahidə və təkrar yolu ilə uşaq dilləri tamamilə təbii şəkildə mənimsəyir.
Uşaq tərcümə etmir, sadəcə eşidir və kontekstdə öyrənir.
Məsələn, “apple” dediyiniz zaman onun qarşılığında beynində qırmızı, yuvarlaq, şirin bir meyvənin görüntüsü canlanır – yəni birbaşa anlayışla öyrənir.
Bu, biz böyüklərin öyrənmə tərzindən tamamilə fərqlidir.
🌍 İki və Daha Çox Dildə Bilməyin Faydaları
Araşdırmalar göstərir ki, erkən yaşda iki və ya daha çox dil bilən uşaqlarda:
Diqqət və yaddaş güclüdür
Analitik və yaradıcı düşüncə inkişaf edir
Problemlərə çoxşaxəli yanaşma qabiliyyəti formalaşır
Digər mədəniyyətlərə qarşı empati və açıqlıq artır
Ən maraqlısı isə: bu uşaqlar qocalıqda alzheimer və demans riskindən daha uzaq olurlar. Çünki beyin daha aktiv və çevik işləməyə öyrəşib.
👩👩👧 Evdə İki Dildə Danışmaq Doğrudurmu?
Bəli! Əgər ana bir dildə, ata başqa dildə danışırsa, bu, uşağın beyni üçün qarışıq deyil, əksinə zənginlikdir. Tək qayda – sabitlik və ardıcıllıqdır.
Məsələn:
Ana həmişə türk dilində, ata isə ingilis dilində danışırsa – bu ideal balansdır.
Eyni şəxs bir cümlədə qarışıq dillərdən istifadə edərsə, bu bəzən çaşdırıcı ola bilər. Amma uşaq bir müddət sonra bu fərqliliyi də çözür.
Uşaqla oyun oynayaraq və musiqi dinləyərək dil öyrənmək daha effektivdir.
Yaşa uyğun kitablar oxuyun, nağıllar danışın.
Ekranla yox, canlı ünsiyyətlə dil öyrənməsini təşviq edin.
Təzyiqsiz, təbii və gündəlik həyat içində dil təqdim edin.
Unutmayın, məqsəd dərs keçmək deyil, təcrübə yaratmaqdır.
Uşaq beyni sanki bir “dil süngəri” kimidir. Ona verdiyimiz hər səs, hər söz, hər melodiya – bir dil toxumu kimi içində cücərir. Hər dil – uşağın dünyaya daha fərqli pəncərədən baxma fürsətidir.
Əgər bu imkanı ona təbii, sevgi dolu və səbirli şəkildə təqdim etsəniz – gələcəkdə danışdığı dillərin sayı qədər dünyanı tanıyacaq, anlayacaq və dəyər verəcək.