Həyatda uğurlu, xoşbəxt və özünə güvənən bir insan yetişdirməyin əsas yolu, uşaqlara erkən yaşlardan həyat bacarıqları öyrətməkdən keçir. Bu bacarıqlar məktəb qiymətlərindən daha önəmli olub, uşağın həyatla başa çıxma, qərar vermə, emosiyalarını ifadə etmə və insanlarla sağlam münasibət qurma qabiliyyətini formalaşdırır. Bəs valideynlər bunu necə edə bilər?
1. Müşahidə Edərək Öyrənirlər
Uşaqlar dediyimizi yox, etdiklərimizi örnək alır. Yəni, əgər siz problemlərə sakit yanaşırsınızsa, təşəkkür etməyi, üzr istəməyi bilirsinizsə – uşaq da bu davranışları mənimsəyəcək.
2. Məişət Bacarıqları ilə Başlayın
Yaşına uyğun sadə işlərə qatmaq – məsələn, oyuncaqlarını yığmaq, paltar seçmək, süfrəyə kömək etmək – uşağın məsuliyyət hissini inkişaf etdirir. Bu, “mən bacarıram” düşüncəsini gücləndirir.
3. Seçim İmkanı Verin
Uşağa qərar vermə imkanı yaratmaq – “Bu köynəyi geyinmək istəyirsən, yoxsa o biri?” kimi – həm müstəqilliyi, həm də özünə inamı artırır. Seçim etməyi öyrənən uşaq, sonradan verdiyi qərarlara cavabdeh olmağı da öyrənir.
4. Səhv Etməsinə İcazə Verin
Valideynlər çox zaman hər şeyi uşaq yerinə etməyə çalışır. Halbuki, səhv etmək öyrənməyin bir hissəsidir. Məsələn, səhvən suyu tökəndə onu qınamaq əvəzinə, “Problem deyil, birlikdə silək” demək, uşağa həm tolerantlığı, həm də çözüm tapma bacarığını aşılayır.
5. Emosional Dəstək Verin
Uşağa emosiyalarını tanımaq və düzgün ifadə etmək öyrədilməlidir. “Üzülməyin normal olduğunu bilirəm”, “Sən əsəbləşmisən, eləmi?” deməklə, onun duyğularını anladığınızı göstərmiş olursunuz. Bu, emosional dayanıqlığın təməlidir.
6. Sosial Bacarıqları Praktik Etmək
Ətrafla ünsiyyət qurmaq, salam vermək, paylaşmaq, üzr istəmək kimi gündəlik sosial bacarıqlar uşaq üçün sosial uyğunlaşma və empati qabiliyyəti yaradır. Bunları oyunlarla və birlikdə vaxt keçirərkən təbii şəkildə öyrətmək olar.
Uşaqlara həyat bacarıqları öyrətmək uzunmüddətli və mərhələli bir prosesdir. Əsas olan mükəmməllik deyil – səbr, sevgi və ardıcıllıqdır. Valideynlər bu yolda həm müəllim, həm də bələdçi kimi övladlarının yanında olmalıdır.
Unutmayın: Kiçik addımlar, böyük dəyişikliklərə aparar.