Valideyn olmaq — sevmək, qorumaq və dəstək vermək deməkdir. Lakin bəzən bu qayğı həddini aşıb, müdaxiləyə çevrildikdə, uşaq üçün zərərli nəticələr doğura bilər. Çünki uşağın sağlam psixoloji və sosial inkişafı üçün müstəqil qərar verməyi, səhvlərindən öyrənməyi və məsuliyyət hissi qazanmağı öyrənməsi vacibdir.
🧠 Həddindən Artıq Müdaxilə Nədir?
Bu, valideynin uşağın hər addımına nəzarət etməsi, onun yerinə qərar verməsi və yaşına uyğun məsuliyyətləri ona buraxmaması deməkdir. Bu davranış “helikopter valideynlik” olaraq da tanınır.
🚫 Bu Müdaxilə Uşağa Necə Ziyan Vura Bilər?
1. Müstəqillik Hissinin Azalması
Uşaq daim yönləndirildikdə öz fikirlərini formalaşdıra bilmir. Bu da onun qərar vermə qabiliyyətini zəiflədir.
2. Özünə Güvənsizlik
Valideyn hər şeyi tənzimlədikdə, uşaq özünə güvənməməyi öyrənir. “Mən bacarmaram” düşüncəsi formalaşır.
3. Məsuliyyətsizlik
Əgər uşaq hər şeyin onun əvəzinə edildiyini görürsə, zamanla məsuliyyət hissi inkişaf etmir. Bu da gələcəkdə həm məktəb, həm də şəxsi həyatda problemlərə səbəb ola bilər.
4. Qorxu və Narahatlıq
Valideynin hədsiz nəzarəti uşağın öz qərarlarından qorxmasına səbəb ola bilər. Bu, emosional narahatlıq və stresə yol aça bilər.
✅ Uşağın İnkişafını Dəstəkləmək Üçün Nə Etməli?
İcazə verin, özü sınaq keçirsin. Bəzən yıxılsın, səhv etsin, amma sonra yenidən cəhd etsin. Əsl öyrənmə buradadır.
Nəzarət deyil, müşahidə edin. Sakitcə izləyin və yalnız ehtiyac olduqda dəstək verin.
Seçim haqqı tanıyın. Məsələn, hansı geyimi geyinmək, hansı kitabı oxumaq kimi kiçik qərarları ona buraxın.
Təşviq edin, qorxutmayın. “Sən bacararsan” cümləsi uşağın daxili gücünü oyadacaq.
Valideynlərin məqsədi uşaqları qorumaqdır, lakin bu qoruma sərhədi keçdikdə, uşağın inkişafı üçün əngələ çevrilə bilər. Hər bir uşaq öz dünyasını qurmaq, uğursuzluqları yaşamaq və onlardan öyrənmək haqqına sahibdir. Valideynin rolu isə — bu yolda yanında olub ona güvənməkdir.
Uşağınıza inanın, ona imkan verin ki, özünü tanısın və inkişaf etsin. 💛