Qardaşına oyuncaq vermək istəmir, yeni doğulan bacısına baxanda üzünü turşudur və ya dostunun valideyni ilə ünsiyyətinə qısqanır? Bu davranışlar bir çox valideyn üçün tanışdır. Amma qısqanclıq uşaqlar üçün qeyri-adi deyil — əksinə, bu, inkişafın təbii bir mərhələsidir.
Bu blog yazısında uşaqlarda qısqanclığın səbəblərini, normal olub-olmadığını və valideynlərin bu hallarda necə davranmalı olduqlarını izah edirik.
🧠 Qısqanclıq Niyə Baş Verir?
Uşaqların emosional dünyası yetkinlər qədər inkişaf etmədiyi üçün hisslərini düzgün ifadə etməkdə çətinlik çəkirlər. Qısqanclığın əsas səbəbləri arasında bunlar var:
Diqqət ehtiyacı – Uşaq valideyninin sevgisini itirməkdən qorxur.\
Yeni bacı-qardaşın doğulması – Diqqətin paylaşılması hissi qısqanclığı artırır.\
Müqayisə olunmaq – “Bax, bacın necə ağıllıdır!” kimi cümlələr uşağın özünü dəyərsiz hiss etməsinə səbəb ola bilər.\
Özünütəsdiq ehtiyacı – Uşaq ailədəki yerini və özünü “önəmli” hiss etmək istəyir.
✅ Normaldırmı?
Bəli, uşaq yaşlarında qısqanclıq tamamilə normal və gözləniləndir. Xüsusilə 2-7 yaş arasında bu duyğu daha tez-tez müşahidə olunur. Bu yaş dövrü uşaqların mənlik şüurunun formalaşdığı və sevgi-dikkət ehtiyacının ən yüksək olduğu bir mərhələdir.
Lakin qısqanclıq:
digər uşağa fiziki və ya emosional zərər verməklə nəticələnirsə,
daim və şiddətli şəkildə təkrar olunursa,
özünə zərərvermə davranışlarına çevrilirsə,
bu halda mütəxəssis dəstəyi almaq faydalı ola bilər.
💡 Valideynlər Necə Davranmalıdır?
Qısqanclıq halında valideyn reaksiyası çox önəmlidir. Aşağıdakı yanaşmalar uşağın bu hissi daha sağlam şəkildə yaşamasına kömək edər:
1. Hissini qəbul edin, amma davranışını yönləndirin
“Qısqanma!” demək əvəzinə, “Sənin də diqqətə ehtiyacın var, başa düşürəm. Gəl bir az təkcə səninlə danışaq” kimi empatik cavablar verin.
2. Müqayisədən çəkinin
Uşaqları bir-biri ilə müqayisə etmək əvəzinə, hər birinin özünəməxsus xüsusiyyətlərini vurğulayın. “Sən başqasan, o başqa.”
3. Bütün uşaqlara fərdi zaman ayırın
Hər uşaq özünəməxsus və təkrarsızdır. Onunla təkbətək vaxt keçirmək, birgə oyun oynamaq və ya söhbət etmək çox təsirli ola bilər.
4. Müsbət davranışları gücləndirin
Qardaşına kömək etdikdə və ya paylaşdıqda onu təqdir edin: “Bacına oyuncağı verdin, çox mehriban davrandın!”
5. Hekayələr və oyunlarla hisslərini tanımasına kömək edin
Qısqanclıq haqqında uşaq kitabları oxuyaraq və rollu oyunlar oynayaraq bu hissin təbii olduğunu, amma idarə edilə biləcəyini göstərə bilərsiniz.
🎈 Nəticə
Qısqanclıq uşaqlar üçün təbii bir hissdir və valideynin anlayışlı, istiqamətləndirici rolu ilə bu mərhələ sağlam şəkildə keçilə bilər. Uşaq özünü anlaşılan, sevildiyini hiss etdikdə, bu hisslər zamanla yumşalır və yerini güvənə verir.
Unutmayın: Qısqanclıq, uşaq üçün bir siqnaldır — “Məni də gör, məni də duy”. Bu çağırışı sevgi ilə cavablandırmaq, ailədə daha sağlam münasibətlərin qurulmasına zəmin yaradar.